การศึกษาวิจัยโครงการ “ศึกษากระบวนการสืบสานวิถีวัฒนธรรมเชิงพุทธของคนยอง                   ในอำเภอแม่จัน จังหวัดเชียงราย” งานวิจัยครั้งนี้จึงมีวัตถุประสงค์ในการศึกษา คือ ๑) เพื่อศึกษาประวัติความเป็นมาและวิถีชีวิตของคนยองในอำเภอแม่จัน จังหวัดเชียงราย ๒) ศึกษากระบวนการสืบสานวิถีวัฒนธรรมเชิงพุทธของคนยองในอำเภอแม่จัน จังหวัดเชียงราย และ ๓) วิเคราะห์วิถีวัฒนธรรมเชิงพุทธกับการสร้างเครือข่ายทางสังคมของคนยองในอำเภอแม่จัน จังหวัดเชียงราย การศึกษาวิจัยครั้งนี้เป็นงานวิจัยเชิงคุณภาพ (Qualitative Research) ภายใต้การดำเนินการวิจัยวิจัยเพื่อชุมชน (Community base research) โดยผู้วิจัยมุ่งศึกษาประวัติความเป็นมา และวิถีชีวิตของคนยองเชิงพุทธ กระบวนการสืบสานวิถีวัฒนธรรมเชิงพุทธของคนยอง และวิเคราะห์วิถีวัฒนธรรมเชิงพุทธกับการสร้างเครือข่ายทางสังคมของ  คนยอง เครื่องมือในการวิจัยใช้วิธีการสัมภาษณ์เชิงลึกกับผู้ให้ข้อมูลที่สำคัญ และการศึกษาทบทวนวรรณกรรมจากเอกสาร รวมทั้งวิเคราะห์พิจารณาความสอดคล้องของเนื้อหา โดยยึดหลักเทียบเคียงกับแนวคิด ทฤษฎี ควบคู่กับบริบทของพื้นที่ที่ดำเนินการศึกษา

ผลการศึกษาพบว่า

๑. ประวัติความเป็นมา และวิถีชีวิตของคนยองในอำเภอแม่จัน จังหวัดเชียงราย การอพยพของคนยองเข้าสู่เมืองเชียงราย เริ่มต้นในรัชกาลที่ ๓ ได้มีการจัดตั้งเมืองเชียงรายฟื้นคืนให้เป็น บ้านเมืองขึ้นมาใหม่ เพื่อเป็นกำลังช่วยเหลือเชียงใหม่ป้องกันภัยจากพม่า การอพยพเข้าสู่เมืองเชียงราย มี ๔ อำเภอที่มีชาวยองอาศัยมากที่สุดก็จะมี อำเภอแม่จัน รองลงมาแม่สาย และเชียงแสน กับพาน

วิถีวัฒนธรรมชาวยองเป็นวิธีชีวิตที่เรียบงานและมีความสุข ซึ่งเกิดจากพลังศรัทธาแห่งการอุทิศเพื่อจรรโลงวิถีวัฒนธรรมพุทธและพุทธศาสนา ศิลปวัฒนธรรม ประเพณีอันดีงาม สิ่งเหล่านี้คือ พลังแห่งการมีส่วนร่วม ไม่ว่าจะทั้งพระสงฆ์ ชาวบ้าน ที่ร่วมกันหล่อหลอมจนเป็นวัฒนธรรมคนยองที่เข้มแข็งจนถึงปัจจุบัน

๒. กระบวนการสืบสานวิถีวัฒนธรรมเชิงพุทธของคนยองในอำเภอแม่จัน จังหวัดเชียงราย

กระบวนการสืบสานวัฒนธรรมคนยองที่สืบทอดต่อกันมาจากอดีตจนถึงปัจจุบันผ่านขนบธรรมเนียมประเพณี และวัฒนธรรมสืบทอดต่อ ๆ กันมาจากบรรพบุรุษถึงรุ่นลูกหลาน ประเพณีวัฒนธรรมของคนยองที่ยังคงอยู่และมีความเกี่ยวข้องกับพุทธศาสนาในปัจจุบันมีการสืบสานวัฒนธรรม คนยอง โดยมีกระบวนการถ่ายทอด ในระดับครอบครัว ผ่านกระบวนการขัดเกลาทางสังคม (Socialization) จากครอบครัวเป็นด้านหลัก ระดับชุมชน มีการสืบสานกันในรูปของโครงการต่างๆ       ที่จัดทำขึ้นในชุมชน โดยความร่วมมือของวัด บ้าน โรงเรียน และองค์การบริหารส่วนท้องถิ่น และการรวมกลุ่มอาชีพต่างๆ และระดับสังคม การสืบสานวัฒนธรรมผ่านสมาคมคนยองอำเภอแม่จัน เช่น มีการถ่ายทอดวัฒนธรรมคนยองให้กับนักเรียนโรงเรียนจันจว้าวิทยาคม         

๓ วิถีวัฒนธรรมเชิงพุทธกับการสร้างเครือข่ายทางสังคมของคนยองในอำเภอแม่จัน จังหวัดเชียงราย

วิถีวัฒนธรรมของคนยองที่เกี่ยวกับพระพุทธศาสนามีส่วนสำคัญในการสร้างเครือข่ายทางสังคมของคนยองให้มีความเข้มแข็งตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน ซึ่งสามารถแยกให้เห็นได้ถึงวัฒนธรรมเชิงพุทธจากงานประเพณีต่างๆ โดยมีวัดเป็นศูนย์กลางของเครือข่าย ผ่านระบบหัววัดที่อยู่ในเครือข่ายหรือพื้นที่เดียวกัน หรือพื้นที่ใกล้เคียง บางวัดอาจะมีเครือข่ายต่างพื้นที่แต่ผ่านระบบความสัมพันธ์ทางเครือญาติ การเคารพนับถือกัน หรือความเป็นมิตรภาพกันอย่างแน่นแฟ้น

Download