ผลวิจัยพบว่าความเชื่อเกิดจากปัญหาในการดำเนินชีวิตของมนุษย์โดยเข้าใจว่ามีอำนาจลึกลับเหนือธรรมชาติบันดาลให้เป็นไป จึงมีการทำให้อำนาจเหนือธรรมชาตินั้นพอใจ เมื่อปัญหาคลี่คลาย จึงแสดงความกตัญญูกตเวทีด้วยการเซ่นสรวงบูชา หรือประกอบพิธีกรรมต่างๆ ความเชื่อถืออย่างนี้เรียกว่า “คติผีสางเทวดา” ซึ่งเป็นคติศาสนาดั้งเดิมก่อนวิวัฒนาการมาเป็นคติศาสนาดังเช่นปัจจุบัน

สมัยก่อนพุทธกาลประชาชนที่อยู่ในดินแดนไทยปัจจุบันมีความเชื่อตามคติถือผีสางเทวดาหรือวิญญาณ นิยมว่าวิญญาณมีอยู่จริง มีการทำพิธีบวงสรวงเพื่อขอความอารักขาในกิจการที่ตนทำ ดังนั้นระบบความเชื่อจึงมีอยู่และสอดแทรกในวิถีชีวิตโดยผสมผสานเข้ากับหลักปฏิบัติในชีวิตประจำวัน

พิธีกรรมแซนผีปู่ตาของชาวอีสานถือเป็นธรรมเนียมที่ทุกชุมชนต้องปฏิบัติโดยจะกำหนดเขตพื้นที่ป่าส่วนหนึ่งให้เป็นพื้นที่พำนักของผีปู่ตาโดยเลือกพื้นที่ที่มีสภาพป่าหนาทึบร่มครึ้มมีสัตว์ป่าชุกชุมและมีพรรณไม้หลากหลายที่เป็นเนินโคกหรือดอนน้ำท่วมไม่ถึงโดยสร้างโรงเรือนเล็กๆ หรือศาล(ตูบ) ให้อยู่มีความสำคัญเพื่อให้ผีหรือวิญญาณได้อยู่อาศัยเป็นที่เคารพบูชา เป็นสถานที่ประกอบพิธีกรรม ทำให้จิตใจดี เพื่อการเสี่ยงทาย ผลพลอยได้คือเกิดความสนุกสนานรื่นเริง ในขณะบวงสรวงคือมีการฟ้อนรำ สนุกสนาน เกิดความสามัคคีในชุมชนมีองค์ประกอบคือ ตูบผีปู่ตา ผู้เซ่นผีปู่ตาหรือพ่อจ้ำ ผู้เซ่นเครื่องเซ่น นิยมจัดขึ้นในวัน ๓ ค่ำ เดือน ๓ ของทุกปี

หมู่บ้านโสน เป็นหมู่บ้านหนึ่งในตำบลโสน ตั้งอยู่ทางทิศตะวันตกเฉียงใต้ของอำเภอขุขันธ์ จังหวัดศรีสะเกษ เป็นชาวลาวอพยพมาตั้งถิ่นฐาน การอพยพมาได้นำพาศาสนา ความเชื่อ และประเพณีมาด้วย ในพิธีกรรมการแซนผีปู่ตาได้ผสมผสานทั้งสามสิ่งนี้เข้าด้วยกันอย่างกลมกลืน และชาวบ้านได้ถือปฏิบัติสืบทอดกันมาจนถึงปัจจุบันพิธีกรรมจัดขึ้นที่ศาลปู่ตา มุ่งหมายเพื่อเป็นที่เคารพสักการ เป็นเครื่องยึดเหนี่ยวทางใจในการดำเนินชีวิต เพื่อความอุดมสมบูรณ์ของข้าวปลาอาหารเพื่อความความเป็นระเบียบ ความสามัคคี ความมีจิตสำนึกรับผิดชอบต่อสังคมเพื่อสืบสานประเพณีและวัฒนธรรมอันดีงามจัดขึ้นในเดือน ๓ และเดือน ๖ ของทุกปี

Download