สารนิพนธ์นี้มีวัตถุประสงค์ ๒ ประการ คือ ๑) เพื่อศึกษาการบรรลุธรรมในคัมภีร์พุทธศาสนาเถรวาท และ ๒) เพื่อศึกษาการบรรลุธรรมของพระมหากัจจายนเถระ โดยการศึกษาข้อมูลจากคัมภีร์พุทธศาสนาเถรวาทและเอกสารต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้อง รวบรวม สรุปวิเคราะห์ เรียบเรียง บรรยายเชิงพรรณนาและตรวจสอบโดยอาจารย์ที่ปรึกษา

จากการศึกษาพบว่าการบรรลุธรรมในคัมภีร์พุทธศาสนาเถรวาทคือการรู้แจ้งในอริยสัจ ๔ จนสามารถบรรลุถึงโลกุตรธรรม ๙ คือ มรรค ๔ ผล ๔ และนิพพาน ๑ เข้าถึงความเป็นพระอริยบุคคล ได้แก่ พระโสดาบัน พระสกทาคามี พระอนาคามี และพระอรหันต์ การปฏิบัติเพื่อบรรลุธรรมด้วยการ พัฒนาปัญญาตามหลักการปฏิบัติวิปัสสนาภาวนาหรือการเจริญสติปัฏฐาน ๔ ด้วยการกำหนดรู้ในกาย เวทนา จิตและธรรม เป็นการกำหนดรู้ในรูป-นาม หรือขันธ์ ๕ ให้เห็นเป็นไตรลักษณ์ตามความเป็นจริงในอารมณ์ปัจจุบัน เมื่อวิปัสสนาญาณแก่กล้าผู้ปฏิบัติสามารถละสังโยชน์และอนุสัยต่าง ๆ บรรลุมรรคผล นิพพานจนสำเร็จเป็นพระอริยบุคคลในพระพุทธศาสนา

พระมหากัจจายนเถระได้ปฏิบัติจนบรรลุธรรมขั้นสูงสุดเป็นพระอรหันต์ด้วยปฏิสัมภิทา ๔ วิโมกข์ ๘ และอภิญญา ๖ แล้วได้ฟังพระธรรมเทศนาของพระพุทธเจ้าด้วยการส่งกระแสจิตตามพระธรรม กำหนดรู้อาการเกิดดับแห่งจิตซึ่งเป็นการปฏิบัติจิตตานุปัสสนาสติปัฏฐานท่านเป็นผู้ที่มีสติปัญญา เฉลียวฉลาดได้รับการยกย่องเป็นพระมหาสาวกเอตทัคคะในด้านขยายอธิบายเนื้อความแห่งพระธรรม คือผู้เลิศกว่าภิกษุทั้งหลายในการอธิบายธรรมที่ย่อให้พิสดารได้

Download