สารนิพนธ์ฉบับนี้ มีวัตถุประสงค์ ๒ ประการ คือ เพื่อศึกษาเนื้อหาและหลักธรรมสำคัญในทันตภูมิสูตร และเพื่อศึกษาแนวทางการปฏิบัติวิปัสสนาภาวนาในทันตภูมิสูตร
โดยศึกษาข้อมูลจากคัมภีร์พุทธศาสนาเถรวาท ตลอดจนหนังสือตำราเอกสารทางวิชาการและงานวิจัยต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้อง รวบรวมนำมาเรียบเรียงบรรยายเชิงพรรณนา

จากการศึกษาพบว่า ทันตภูมิสูตรเป็นพระสูตรที่ว่าด้วยการฝึกฝนจิตให้ตั้งอยู่ในความไม่ประมาท การพยายามฝึกฝนจิตของตนด้วยความเพียรแรงกล้าแม้สละชีวิตเพื่อละเว้นกามคุณ ๕ คือ รูป เสียง กลิ่น รสและสัมผัสจนสามารถระงับนิวรณ์ธรรมซึ่งเป็นเครื่องกั้นจิตไม่ให้ตั้งอยู่ในกุศล จนสามารถพัฒนาจิตด้วยการเพียร เผากิเลส ด้วยสีลสิกขา สมาธิสิกขาและปัญญาสิกขา จนบรรลุถึงสัมมาสมาธิระดับฌาน มีอารมณ์เป็นหนึ่งเดียว คือ จิตเตกัคคตาทั้งหมาย ซึ่งทำให้แจ้งได้ด้วยเนกขัมมะ

    แนวทางการเจริญวิปัสสนาภาวนาในทันตภูมิสูตรคือการปฏิบัติตามหลักสติปัฏฐาน ๔ มีจุดมุ่งหมายเพื่อฝึกฝนอบรมตนให้เกิดปัญญาเห็นแจ้งพระไตรลักษณ์ พัฒนาตนตั้งแต่ปุถุชนจนถึงอริยะชนตามภูมิธรรมของตน โดยแบ่งภูมิของผู้ฝึกออกเป็น ๓ ระดับ คือ (๑) ภูมิของปุถุชนหรือผู้ที่ยังไม่ได้บรรลุธรรมเป็นพระอริยบุคคล (๒) ภูมิผู้อบรมตนอยู่ คือ บุคคลผู้ที่ยังต้องศึกษา ๓ ประเภทคือ อริยบุคคลระดับพระโสดาบัน พระสกทาคามี และพระอนาคามี  (๓) ภูมิของผู้ฝึกอบรมตนแล้ว ได้แก่ พระอรหัตตผล ทั้งหมดล้วนเกิดจากการฝึกตน พัฒนาจิตเจริญสมาธิจนเป็น เอกัคคตาจิตแล้วพัฒนาปัญญาด้วยการเจริญวิปัสสนาภาวนา เพื่อเลื่อนภูมิจิตของตนจากโลกิยภูมิให้สูงขึ้นถึงโลกุตตรภูมิเป็นพระขีณาสพสิ้นอาสาวกิเลสในที่สุด

Download