บทคัดย่อ

                 วิทยานิพนธ์ มีจุดประสงค์ ๑) เพื่อศึกษาสมุฏฐานของรูปในคัมภีร์พระพุทธศาสนา ๒) เพื่อศึกษาสมุฏฐานของโรคในการแพทย์ปัจจุบัน และ ๓) เพื่อศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างสมุฏฐานของรูปและโรคกับการแพทย์แผนปัจจุบัน

                 ผลจากการศึกษา พบว่า

                 ๑. คัมภีร์พระพุทธศาสนา จำแนกรูปออกเป็น ๒๘ ในจำนวนนี้ มีสมุฏฐานที่แตกต่างกันกล่าวคือ รูปที่เกิดจากกรรมอย่างเดียว ได้แก่ ปสาทรูป ภาวรูป หทัยรูป และชีวิตรูป, รูปที่เกิดจากจิตอย่างเดียว ได้แก่ วิญญัติรูป, รูปที่เกิดจากสมุฏฐาน ๒ ประการ คือ จิต และ อุตุ ได้แก่ สัททรูป รูปที่เกิดจากสมุฏฐาน ๓ ประการ คือ จิต อุตุ และอาหาร ได้แก่ วิการรูป รูปที่เกิดจากสมุฏฐาน ๔ ประการ คือ กรรม จิต อุตุ อาหาร ได้แก่ มหาภูตรูป โคจรรูป (เว้นสัททะ) อาหารรูป และปริเฉทรูป

                 ๒. สมุฏฐานของโรคแบ่งเป็น ๒ ประเภทคือ  (๑) สมุฏฐานของโรคทั่วไป แบ่งออกเป็น ๒ ประเภท คือ ทางแพทย์แผนปัจจุบัน และทางแพทย์ทางเลือก (แพทย์แผนไทย)  (๒) สมุฏฐานของโรคตามคำอธิบายในคัมภีร์พระพุทธศาสนา ซึ่งทั้ง ๓ ประเภทนี้ อธิบายสมุฏฐานของโรค สรุปได้ว่า  

สมุฏฐานของโรคในการแพทย์แผนปัจจุบัน พบว่ามี ๔ สาเหตุหลักคือ (๑) โดยกำเนิด  (๒) การติดเชื้อ (๓) เนื้องอก (๔) อันตรายด้านพลังงานกลศาสตร์หรืออุบัติเหตุ  และสมุฏฐานของโรคในการแพทย์ทางเลือก (แพทย์แผนไทย) พบว่า มี ๖ สาเหตุหลัก คือ  (๑) มูลเหตุธาตุทั้ง ๔ (ธาตุสมุฏฐาน)   (๒) อิทธิพลที่เปลี่ยนแปลงฤดูกาล (อุตุสมุฏฐาน)  (๓) อายุทีเปลี่ยนไปตามวัย (อายุสมุฏฐาน)  (๔) สถานที่ ถิ่นที่อยู่ (ประเทศสมุฏฐาน)    (๕) อิทธิพลของกาลเวลา (กาลสมุฏฐาน)  และ (๖) พฤติกรรมมูลเหตุก่อโรค

                 ส่วนสมุฏฐานของโรคในการทางพระพุทธศาสนา พบว่ามี ๔ สาเหตุหลักคือ (๑) โรคที่เกิดจากกรรม  (๒)โรคที่เกิดจากจิต  (๓) โรคที่เกิดจากอุตุ และ (๔) โรคที่เกิดจากอาหาร

                 ๓. ในแง่ของความสัมพันธ์ระหว่างสมุฏฐานของรูป และโรค  กับการแพทย์แผนปัจจุบัน พบว่า สมุฏฐานของโรคนั้นมีความสัมพันธ์กับสมุฏฐานของรูป เช่น โรคโดยกำเนิดมีความสัมพันธ์กับกรรม จิต อุตุ และอาหาร โรคติดเชื้อมีสัมพันธ์กับสมุฏฐานของรูป ๓ ประการ คือ กรรม อุตุ และอาหาร, โรคเกิดจากเนื้องอก มีความพันธ์กับสมุฏฐานของรูป ๔  ประการ คือ กรรม อุตุ จิต อาหาร เป็นต้น

ดาวน์โหลด