บทคัดย่อ

                      วิทยานิพนธ์นี้มีวัตถุประสงค์ ๒ ข้อ คือ (๑) เพื่อศึกษาเนื้อหาและหลักธรรมในอินทริย-ภาวนาสูตร (๒) เพื่อศึกษาหลักการพัฒนาอินทรีย์ในคัมภีร์พระพุทธศาสนาเถรวาท

                      วิทยานิพนธ์นี้ ผู้วิจัยได้ทำการวิจัยด้านเอกสาร โดยศึกษาข้อมูลในพระไตรปิฎกและ หนังสือที่เกี่ยวกับคำสอนทางพระพุทธศาสนาเถรวาท ตลอดถึงงานเขียนต่างๆ เรียบเรียงบรรยายตรวจสอบโดยผู้เชี่ยวชาญ  แล้วนำมาศึกษาและอธิบายเพื่อให้ได้เนื้อหาสอดคล้องตามลำดับของงานวิจัย

                      ผลการวิจัยพบว่า  “อินทริยภาวนาสูตร”  เป็นพระสูตรที่พระพุทธเจ้า  ตรัสถึงวิธีการเจริญอินทรีย์   มีเนื้อหากล่าวถึงอินทรีย์  คือ ก) อินทรีย์ในอินทริยภาวนาสูตรคือศึกษาอารมณ์ที่มากระทบทางอายตนะ ๖  ข) อินทรีย์ ๕ คือศรัทธา วิริยะ สติ สมาธิ และปัญญา โดยมีความศรัทธาเป็นตัวนำความเพียรและองค์ธรรมอื่นๆ  เป็นธรรมที่สนับสนุนกันและกัน เพื่อให้การปฏิบัติธรรมบรรลุเป้าหมาย คือความพ้นทุกข์   ค) การพัฒนาอินทรีย์มี ๔ขั้น คือ (๑) สติสังวรเอาสติระมัดระวังอินทรีย์ ๖ มิให้กิเลสได้ช่องไหลเข้าครอบงำจิตใจ (๒) ญาณสังวรเอาความรู้ทำการพิจารณาอารมณ์ และความรู้สึกที่เกิดขึ้นให้รู้เท่าทัน (๓) ขันติสังวรเอาความอดทนเข้าข่มความรู้สึกที่เกิดจากอินทรีย์ ๖ นั้นจนดับไปเอง (๔) วิริยสังวร เอาความเพียรเปลี่ยนแปลงความรู้สึกไปตามความต้องการของตนโดยทำนองหนามยอกเอาหนามบ่ง  ง) พระพุทธเจ้าทรงมีวิธีอบรมอินทรีย์ที่ยังอ่อนอยู่ให้กล้าแข็งขึ้น มี ๕ ประการ คือ (๑) ได้มิตรดี (๒) เป็นคนมีศีล (๓) ได้ฟังกถาวัตถุเป็นเครื่องขัดเกลากิเลสอย่างยิ่ง (๔) ปรารภความเพียร เพื่อละอกุศลธรรม เพื่อให้กุศลธรรมเกิด (๕) เป็นผู้มีปัญญา  จ) การฝึกอินทรีย์นี้ เปรียบเหมือนรถที่เทียมด้วยม้า มี ๒ คู่ คือ ทางซ้าย ๒ ตัว ทางขวา ๒ ตัว รวมเป็น ๔ ตัว ต้องมีกำลังสมบูรณ์ทั้งหมด จึงทำให้การลากรถนั้น เป็นไปได้โดยสะดวก ส่วนคนขับคือสตินั้น คอยบังคับม้าให้ไปสู่จุดหมายอย่างปลอดภัย  สมกับชิโนรสบุตรพระบรมศาสดาที่นำมาเป็นกรณีศึกษามีพระนันทเถระเป็นต้น

ดาวน์โหลด